FDM – Model Odkształceń Powięzi

Okoliczności i powody powstania FDM (Model Odkształceń Powięziowych) najlepiej charakteryzuje wypowiedź długoletniej asystentki dr. Typaldosa- Marjorie Kasten (która wspomina przeczytanego maila doktora, do jednego z zainteresowanych osób metodą):

„Zarówno sam model FDM jak i związana z nim praktyka kształtowały się przez długi czas pod wpływem wielu czynników, między innymi na podstawie sekcji zwłok, oraz co najistotniejsze, pod wpływem zdobytego na oddziale ratunkowym doświadczenia klinicznego w postaci tysięcy pacjentów, u których obrażenia anatomiczne były świeże, a od uszkodzenia nie minęło dość dużo czasu, by powstały odkształcenia wtórne”.

FDM (ang. Fascial Distortion Model, Model Odkształceń Powięzi) stanowi próbę ujednolicenia przez Typaldosa zdobytej wiedzy z zakresu ortopedii i osteopatii w celu korygowania patologicznej deformacji powięzi, która jest odpowiedzialna (według modelu) za występowanie bólu i ograniczeń zakresu ruchu w ciele ludzkim. Model Odkształceń Powięzi jest ostatecznie obowiązującą nazwą koncepcji leczniczej wykorzystywanej w terapii manualnej przez osteopatów, fizjoterapeutów oraz lekarzy. Twórca metody lekarz i osteopata Stephen Typaldos (25.03.1957 – 28.03.2006) wcześniej proponował dwa inne określenia takie jak Medycyna Ortopatyczna oraz Medycyna Odkształceń Powięziowych, jednakże wyżej wymienione nazwy nie przyjęły się w świecie medycznym.

W 1991 roku Typaldos odkrył pierwsze pasmo spustowe dzięki swojej pacjentce, która naprowadziła go i dała mu wytyczne postępowania podczas terapii. Owa pacjentka cierpiała z powodu ciągnącego bólu wzdłuż kręgosłupa. Doktor nie wiedział jak pacjentce pomóc i nawet chciał odesłać ją do domu, jednakże w wyniku próśb o pomoc, uległ. Kobieta poprosiła lekarza by mocno przycisnął palcem w obszarze bólu i podążył wzdłuż kręgosłupa do czaszki, zgodnie z przebiegiem bólu. Ku zdziwieniu Typaldosa kobieta oznajmiła, że dyskomfort ustąpił.

Ten epizod zapoczątkował doszukiwanie się przyczyny bólu o podobnych objawach klinicznych i w końcowym rezultacie doprowadził do odkrycia pierwszego odkształcenia powięzi– pasma spustowego (TB: Trggerband). W tym samym roku zostało opisane kolejne odkształcenie, przepuklinowego punktu spustowego (HTP: Herniated triggerpoint), z kolei rok później odkształcenie ciągłości (CD: Continuum Distortion).

Od 1993–1995 roku kolejne odkształcenie złożeniowe (FD: Folding Distortion), odkształcenie cylindryczne (CyD: Cylinder Distortion) i fiksacji tektonicznej (TF: Tectonic Fixation). Do odkrycia odkształceń (jak sam autor wspomina) przyczyniła się posada na Oddziale Ratunkowym w Teksasie (1992–1995) i badania na zwłokach.

Od 1995 roku dr Typaldos rozwijał techniki korygujące odkształcenia. W międzyczasie wygłaszał liczne seminaria i szkolenia. W 1996 roku została wydana pierwsza książka dotycząca Modelu Odkształceń Powięziowych pod tytułem Orthopatic Medicine: The Unification of Orthopedics with Osteopathy Through the Fascial Distortion Model („Medycyna ortopatyczna: unifikacja ortopedii i osteopatii poprzez Model Dystorsji Powięziowych – FDM”). W 1997 roku wygłosił dwa seminaria w Wiedeńskiej Szkole Osteopatii w Austrii. Na drugim seminarium poznał dr Georga Harrera. Austriak bezpośrednio uczył się w Stanach Zjednoczonych od doktora. Typaldos nominował go na nauczyciela Modelu i Metody leczenia Odkształceń Powięziowych w Europie (około 2002 roku). W 1998 roku dr Typaldos wyłożył pierwszy raz zasady i zastosowanie modelu przed azjatyckimi słuchaczami w Japonii.

W 2001 roku odbyło się Pierwsze Międzynarodowe Sympozjum FDM. Na tym wydarzeniu dr Typaldos poznał Keisuko Tanake, FDMO. Tanaka jest kolejnym spadkobiercą metody, którą posiadł od samego mistrza. Od 2001 roku bardzo często bywał w Stanach na praktykach u dr Typaldosa. W 2004 roku został nominowany przez Typaldosa, Osteopatą FDM (FDMO). Tanaka jest główną postacią związaną z FDM w Azji, jest prezesem Globalnej Organizacji. W 2002 roku powstała ostatnia książka napisana przez Typaldosa pod tytułem „FDM – Clinical and Theoretical Application of the Fascial Distortion Model within the Practice of Medicine and Surgery” („FDM: kliniczne i teoretyczne zastosowania Modelu Dystorsji Powięziowych w praktyce medycznej i chirurgicznej”). W lutym 2004 roku Typaldos trafił na Alaskę gdzie przeprowadził pierwsze szkolenie. 28 Marca 2006 roku dr Typaldos zmarł na skutek zawału serca.

W 2017 roku została założona Globalna Organizacja FDM, w której są zrzeszone organizacje z: Europy (EFDMA), Stanów Zjednoczonych (AFDMA), Azji (FAA) oraz Afryki (AFDMS). Wszystkie organizacje odpowiadają za szkolenie zgodne z wytycznymi dr Typaldosa.

Koncepcja FDM (ang. Fascial Distortion Model, Model Odkształceń Powięzi) jest podejściem anatomicznym, w którym uznaje się, że etiologia niemal każdego urazu mięśniowo-szkieletowego (a także wielu problemów neurologicznych i ogólnozdrowotnych) leży co najmniej w jednej z sześciu konkretnych zmian patologicznych w tkance łącznej organizmu (Typaldos, 2002).

W Modelu Odkształceń Powięziowych zakłada się, że w wyniku urazu dochodzi do zmiany kształtu powięzi, co prowadzi do jej deformacji. Zmiana formy tkanki łącznej jest pierwotną przyczyną bólu i utraty funkcji. Typaldos poprzez swoje badania i doświadczenie kliniczne w pracy z pacjentem, wyróżnił cztery rodzaje struktur powięzi, oraz sześć odkształceń związanych z nimi.

• Struktura pasmowa – Pasmo Spustowe, Odkształcenie Ciągłości
• Struktura pofałdowana – Odkształcenie Złożeniowe
• Struktura gładka – Przepuklinowy Punkt Spustowy, Fiksacja Tektoniczna
• Struktura cylindryczna – Odkształcenie Cylindryczne

Tkanka powięziowa zbudowana z równolegle ułożonych włókien kolagenowych jest strukturą pasmową powięzi. W wyniku urazu ulega rozwarstwieniu, skręceniu, pomarszczeniu lub zerwaniu włókienek. W wyniku wykonywania funkcji w życiu codziennym, przy których pasma tkanki łącznej ulegają rozciąganiu i kurczeniu, rozwarstwienie ulega powiększeniu.

Typaldos przyrównuje pasmo spustowe do torebki z zamkiem błyskawicznym typu Ziploc®. Otwarta torebka, w momencie pociągnięcia za dwa końce, poszerzy swoje otwarcie, aż do końca torebki. Na końcu i początku torebki znajdują się poprzeczne sklejenia, które zablokują dalsze otwieranie materiału. W organizmie ludzkim odpowiednikami poprzecznych sklejeń są struktury, takie jak: więzadła, kości, troczki, ścięgna i inne warstwy powięzi.

Rolą powięzi w organizmie są między innymi: oddzielanie, otaczanie i wypełnianie pustych przestrzeni. W głębi ciała występuje duże ciśnienie, które wypiera tkanki. W warunkach fizjologicznych, jeżeli dojdzie do rozdzielenia się tkanek, (które nie są ze sobą funkcjonalnie połączone– np. różne struktury powięzi) napór ciśnienia z wewnątrz, wybrzuszy warstwę tkanki znajdującą się poniżej. W momencie powrotu tkanek może dojść do uwięźnięcia przepukliny.

Przepukliny brzuszne występują w okolicach:

• Górny prawy kwadrant w okolicy pęcherzyka żółciowego (powiązana z dolegliwością kolki żółciowej)
• Lewy górny kwadrant w okolicy nadbrzusznej (powiązane z zapaleniem trzustki).
• Punkt Mc’Burney-a (powiązana z zapaleniem wyrostka robaczkowego)
• Obszar miednicy (powiązany z bólami miednicy)

W założeniach FDM (Model Odkształceń Powięziowych) więzadło, ścięgno i kość są tą samą formą powięzi pochodzącą ze struktury pasmowej. Więzadła, ścięgna, kości wywodzą się z jednego listka zarodkowego– mezodermy. Wszystkie te struktury, różnią się tylko i wyłącznie stężeniem makro i mikroelementów w swojej budowie. Typaldos opisuje pasma powięziowe jako ciągłość przechodząca z jednej formy w drugą. Dla zobrazowania teorii posłużę się przykładem. Przyczep początkowy mięśnia, czyli ścięgno początkowe, przechodzi w śródmięsną, omięsną i namięsną. Każda z tych form powięzi otacza poszczególne składowe mięśnia, począwszy od pojedynczych włókien, poprzez całe pęczki, a skończywszy na fragmencie otaczającym cały mięsień.

Powięź powierzchowna, strukturalnie zbudowana jest z włókien układających się w formie zwojów ułożonych spiralnie. Jest to najbardziej zewnętrznie leżąca warstwa powięziowa, tworząca powłokę wspólną. Jej funkcją jest ochrona tkanek miękkich, pęczków naczyniowo-nerwowych, oraz narządów wewnętrznych przed działaniem sił trakcyjnych i kompresyjnych. W tej warstwie powięzi przebiegają naczynia krwionośne, limfatyczne i nerwowe. Zwoje w warunkach prawidłowych układają się w spirale i mają możliwość poruszania się między sobą w sposób niezależny, dzięki czemu zachowują swoją elastyczność, oraz są bardzo wytrzymałe.

Powięź gładka wyścielająca stawy i jamy ciała, traci zdolność do ślizgu, w wyniku zgęstnienia i braku świeżej mazi. Jest to problem związany z brakiem ruchomości w połączeniach stawowych, tkankowych oraz wisceralnych. Bez ruchu nie ma wytwarzania mazi. Bez mazi nie ma ślizgu. Bez ślizgu następuje tarcie i sklejenie, w efekcie czego dochodzi do braku ruchu.

TF może powstać i często powstaje jako konsekwencja innych odkształceń powięziowych. W takim przypadku mamy problem błędnego koła, którego głównym winowajcą w początkowym okresie jest ból. Osoba nie wykonuje czynności ruchowych, ponieważ występuje u niej dyskomfort, co przekłada się na ograniczenie wytwarzania mazi i zgęstnieniu jej pozostałości.

Typaldos opisuje zjawisko powstawania tego zniekształcenia na podstawie dwóch magnesów. Powięzi zachowują się jak magnesy, które wzajemnie się przyciągają. Maź znajdująca się pomiędzy nimi, zaburza zdolności sił wytwarzanych przez tkanki łączne. Doprowadza do odwrotnej reakcji, dzięki czemu wektory tych sił stają się przeciwne co do kierunku. W wyniku tej reakcji powierzchnie mogą poruszać (ślizgać) się między sobą. W momencie utraty mazi, powięzi (kość z torebką stawową, części torebki stawowej) zlepiają się i zanika zdolność ślizgowa. Dochodzi do utraty ruchomości, czego następstwem w obrębie stawów jest obkurczenia się torebki stawowej.